BIAŁA PODLASKA
W dokumentach historycznych
po raz pierwszy Biała Podlaska pojawiła się w 1345. Jej pierwszymi właścicielami
byli Iliniczowie, za założyciela uchodzi Piotr Janowicz przydomek „Biały” –
wojewoda trocki, hetman Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tym okresie Biała
znajdowała się w województwie brzeskim w Wielkim Księstwie Litewskim. W XVI w.
przez blisko 40 lat wcześniejszy kościół został zamieniony przez braci polskich
na zbór ariański.
W II połowie XVI w. miasto przeszło we władanie rodu Radziwiłłów, miało to
miejsce w 1569 na podstawie zapisu w księgach ziemskich. Okres ten, trwający dwa
i pół wieku, przyniósł rozkwit i przyczynił się do szybkiego rozwoju miasta,
przez długi czas zwanego Białą Książęcą lub Białą Radziwiłłowską. W 1622
Aleksander Ludwik Radziwiłł zbudował fortecę i zamek. Z fundacji Krzysztofa
Ciborowicza Wilskiego założono w 1628 Akademię Bialską, która od 1633 istniała
jako filia Akademii Krakowskiej (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Józefa
Ignacego Kraszewskiego).
W latach 1655–1660 miasto zostało znacznie zniszczone przez Szwedów, wojska
Rakoczego i kozaków Chowańskiego. Jednak za sprawą Michała Radziwiłła i jego
żony Katarzyny z Sobieskich szybko podniosło się z upadku. W 1670 Michał
Kazimierz Radziwiłł nadał miastu prawo magdeburskie oraz herb – widnieje na nim
chrzestny patron księcia, Michał Archanioł stojący na smoku.
W XVII w. miasto znane z produkcji sukna i fajansów, później także z przeróbki
drewna.
W 1720 Anna z Sanguszków Radziwiłłowa rozpoczyna budowę wieży i bramy wjazdowej
(obecnie są to najciekawsze resztki zamku). Miasto i zespół pałacowy w XVIII w.
wielokrotnie niszczone (między innymi w czasie wspomnianych już wojen szwedzkich
czy w okresie prześladowań Unitów Podlaskich pod koniec XIX w.) i odbudowywane.
Ostatni spadkobierca Dominik Radziwiłł, pułkownik wojska polskiego, umiera we
Francji 11 listopada 1813. Pałac jako ruinę rozebrano w 1883.
W Białej Podlaskiej uczęszczał do męskiego gimnazjum pisarz Józef Ignacy
Kraszewski. Zostało ono nazwane jego imieniem.
W 1925 roku doszło w mieście do incydentów o charakterze antysemickim, którym
obojętnie przyglądała się policja.
Kolejny szybki rozwój miasta miał miejsce w okresie międzywojennym, powstała
wówczas fabryka Raabego, elektrownia miejska, a w latach 1929 1939 istniała
Podlaska Wytwórnia Samolotów (PWS). Produkowała ona samoloty wojskowe zarówno
licencyjne (Potez XXV), jak i własnej konstrukcji (myśliwiec PWS-1, samolot
szkolny PWS-26, szkolno-rozpoznawczy RWD-8). Majątek Podlaskiej Wytwórni
Samolotów został rozgrabiony przez okupantów radzieckich po 17 września 1939.
W 1944 Biała Podlaska została zdobyta przez Armię Czerwoną i przez
współdziałających z nią żołnierzy Armii Krajowej.
W 1975 Biała Podlaska została stolicą województwa, co przyczyniło się do
dwukrotnego zwiększenia liczby jej mieszkańców w ciągu 20 lat. Po reformie
administracyjnej w 1999 ma status miasta na prawach powiatu.